[...] Καλλιτέχνης θα πει: να μη μετράς, να μη λογαριάζεις, να ψηλώνεις όπως το δέντρο, που δε βιάζει το χυμό του, που αδείλιαστο αψηφάει τις ανοιξιάτικες μπόρες, χωρίς να φοβάται μη δεν έρθει το καλοκαίρι. Το καλοκαίρι έρχεται. Έρχεται, όμως, μονάχα για κείνους που ξέρουν να προσμένουν, ξένοιαστοι και γαλήνιοι σα να ’χανε μπροστά τους την αιωνιότητα. Κάθε μέρα που ’ρχεται και φεύγει μου φέρνει τούτη τη διδαχή – διδαχή πληρωμένη με πόνους, που τους χρωστώ, ωστόσο, χάρη: Υπομονή, αυτό είναι το μεγάλο μυστικό!
[...] Οι άνθρωποι έχουν βρει για το καθετί την ευκολότερη (συμβατική) λύση, την ευκολότερη απ’ όλες τις εύκολες λύσεις. Είναι, ωστόσο, φανερό πως πρέπει να στεκόμαστε στο Δύσκολο. Κάθε ζωντανή ύπαρξη σ’ αυτό στέκεται. [...]
[...] Είναι γόνιμη η μοναξιά, επειδή είναι δύσκολη. Ένας παραπάνω λόγος για να επιχειρήσουμε κάτι, πρέπει να ’ναι η δυσκολία που το κάτι αυτό παρουσιάζει.
Γόνιμος είναι κι ο έρωτας: επειδή κι ο έρωτας είναι δύσκολος. Έρωτας του ανθρώπου για τον άνθρωπο: ίσως αυτό να ’ναι το δυσκολότερο απ’ όσα μας έταξεν η μοίρα, το πιο απόμακρο, η τελευταία δοκιμασία, το έργο που όλα τ’ άλλα δεν είναι παρά προετοιμασία και προπαρασκευή του. [...]
[...] Έρωτας δε θα πει ν’ ανοίγεσαι ευθύς, να δίνεσαι, να ενώνεσαι με κάποιον Άλλον. Είναι μια σπάνια ευκαιρία να ωριμάσεις, ν’ αποχτήσεις μιαν υπόσταση δική σου, να γίνεις εσύ ένας ολόκληρος Κόσμος, για χάρη κάποιου άλλου, αγαπημένου προσώπου. Είναι μια υψηλή, ακράτητη αξίωση, που σε χρίζει εκλεκτό της και σε σπρώχνει προς τ’ απέραντα πλάτη. [...]
[...] Όσο πιο πολύ αποζητάμε τη μοναξιά στη ζωή μας, τόσο περισσότερο ζυγώνουμε το μεγάλο νόημα του έρωτα και του θανάτου. [...]
[...] Αναρωτηθήκατε αν οι μεγάλες θλίψεις δε διαπεράσανε το εσώτερο Είναι σας; Αν δεν αλλάξατε, σεις, κάπου, σε κάποιο σημείο της υπόστασής σας, την ώρα που ήσαστε θλιμμένος; Επικίνδυνες και βλαβερές είναι μονάχα κείνες οι θλίψεις που, για να τις βουβάνουμε, τις σέρνουμε μέσα στον όχλο. Όπως οι αρρώστιες που γιατρεύτηκαν ανόητα κι επιπόλαια, πισωπλατίζουν κι εκείνες για λίγο μόνο, κι έπειτα ξαναγυρνάνε πιο τρομερές. Και στοιβάζονται εντός μας κι είναι ζωή κι αυτές, ζωή καταφρονεμένη όμως, χαμένη ζωή, που δεν τη ζήσαμε, και που μπορεί ωστόσο να μας φέρει στο θάνατο. [...]
[...] Σιγά σιγά θα διδαχτούμε πως αυτό που ονομάζουμε Μοίρα δεν έρχεται απ’ έξω στον άνθρωπο, μα βγαίνει απ’ τον άνθρωπο τον ίδιο. [...]
[...] Δε φταίει μονάχα η τεμπελιά, που οι σχέσεις των ανθρώπων επαναλαμβάνονται με τόση ανείπωτη μονοτονία, χωρίς ν’ ανανεώνονται κάθε φορά: φταίει κι ο φόβος, ο φόβος μας μπροστά σε κάτι καινούριο, που δε μπορούμε να προμαντέψουμε ποιο θα ’ναι το τέλος του και που δεν έχουμε το κουράγιο ν’ αντιμετρηθούμε μαζί του. Όμως, μονάχα εκείνος που είναι προετοιμασμένος για όλα, που δεν αρνιέται τίποτα, ούτε και το αίνιγμα – μονάχα αυτός θα ζήσει τις σχέσεις ανθρώπου προς άνθρωπο σ’ όλη τους τη ζωντάνια, και, σύγκαιρα, θα φτάσει ως το βάθος της δικιάς τους της υπάρξης. Γιατί, αν στοχαστούμε την ύπαρξη του ατόμου σαν ένα μεγάλο ή μικρό δωμάτιο, είναι ολοφάνερο πως οι περισσότεροι δεν έμαθαν να γνωρίζουν παρά μια μονάχα γωνιά του δωματίου τους, μια θέση κοντά στο παράθυρο, μια λουρίδα όπου πηγαινοέρχονται. Έτσι, βρίσκονται σε μια κάποια ασφάλεια. Κι ωστόσο, πόσο πιο ανθρώπινη είναι κείνη η γεμάτη κινδύνους «έλλειψη – ασφάλειας», που σπρώχνει τους φυλακισμένους, στις ιστορίες του Poe, να «εξερευνούν» με τα δάχτυλά τους τα τρομαχτικά μπουντρούμια τους, και να νιώθουν πέρα ως πέρα όλους τους ανείπωτους τρόμους της φυλάκισής τους εκεί μέσα. Εμείς όμως δεν είμαστε φυλακισμένοι. Καμιά παγίδα, κανένα δόκανο, δεν είναι στημένα γύρω μας. Δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα, για τίποτα να ταραχτούμε. Έχουμε τοποθετηθεί μέσα στη ζωή – στο στοιχείο που μας ταιριάζει καλύτερα απ’ όλα.
[...] Δεν έχουμε κανένα λόγο να’μαστε δύσπιστοι απέναντι στον Κόσμο μας, μια και δε μας είναι εχθρικός κι ενάντιος. Αν υπάρχουν τρόμοι μέσα σ’ αυτόν τον κόσμο, είναι τρόμοι δικοί μας. Αν υπάρχουν γκρεμνοί, δικοί μας γκρεμνοί είναι. Αν υπάρχουν κίνδυνοι, πρέπει να προσπαθήσουμε να τους αγαπήσουμε. Κι αν πλάσουμε τη ζωή μας σύμφωνα με την αρχή πως πρέπει πάντα ν’ αποζητάμε το δύσκολο – τότε όλα κείνα, που σήμερα ακόμα μας φαίνονται τόσο ξένα, θα πλημμυρίσουν εμπιστοσύνη και πίστη. Πώς θα μπορούσαμε να ξεχάσουμε τους αρχαίους εκείνους μύθους, που ανταμώνουμε στα πρώτα βήματα όλων των λαών, τους μύθους των δράκων που, την κρίσιμη στιγμή, μεταμορφώνονται σε πριγκιπέσες; Ίσως όλοι οι δράκοι της ζωής μας να ’ναι πριγκιπέσες, που δεν προσμένουν παρά την ώρα που θα μας δουν όμορφους και τολμηρούς. Ίσως καθετί τρομαχτικό να ’ναι, στο απώτατο βάθος του, έρημο κι αβοήθητο και να προσμένει από μας βοήθεια. [...]
Επιλεγμένα σημεία από το αριστούργημα του Ρίλκε, Γράμματα σ' ένα νέο ποιητή, μτφ. Μάριου Πλωρίτη, εκδ. Ίκαρος
[...] Είναι γόνιμη η μοναξιά, επειδή είναι δύσκολη. Ένας παραπάνω λόγος για να επιχειρήσουμε κάτι, πρέπει να ’ναι η δυσκολία που το κάτι αυτό παρουσιάζει.
Γόνιμος είναι κι ο έρωτας: επειδή κι ο έρωτας είναι δύσκολος. Έρωτας του ανθρώπου για τον άνθρωπο: ίσως αυτό να ’ναι το δυσκολότερο απ’ όσα μας έταξεν η μοίρα, το πιο απόμακρο, η τελευταία δοκιμασία, το έργο που όλα τ’ άλλα δεν είναι παρά προετοιμασία και προπαρασκευή του. [...]
[...] Έρωτας δε θα πει ν’ ανοίγεσαι ευθύς, να δίνεσαι, να ενώνεσαι με κάποιον Άλλον. Είναι μια σπάνια ευκαιρία να ωριμάσεις, ν’ αποχτήσεις μιαν υπόσταση δική σου, να γίνεις εσύ ένας ολόκληρος Κόσμος, για χάρη κάποιου άλλου, αγαπημένου προσώπου. Είναι μια υψηλή, ακράτητη αξίωση, που σε χρίζει εκλεκτό της και σε σπρώχνει προς τ’ απέραντα πλάτη. [...]
[...] Όσο πιο πολύ αποζητάμε τη μοναξιά στη ζωή μας, τόσο περισσότερο ζυγώνουμε το μεγάλο νόημα του έρωτα και του θανάτου. [...]
[...] Αναρωτηθήκατε αν οι μεγάλες θλίψεις δε διαπεράσανε το εσώτερο Είναι σας; Αν δεν αλλάξατε, σεις, κάπου, σε κάποιο σημείο της υπόστασής σας, την ώρα που ήσαστε θλιμμένος; Επικίνδυνες και βλαβερές είναι μονάχα κείνες οι θλίψεις που, για να τις βουβάνουμε, τις σέρνουμε μέσα στον όχλο. Όπως οι αρρώστιες που γιατρεύτηκαν ανόητα κι επιπόλαια, πισωπλατίζουν κι εκείνες για λίγο μόνο, κι έπειτα ξαναγυρνάνε πιο τρομερές. Και στοιβάζονται εντός μας κι είναι ζωή κι αυτές, ζωή καταφρονεμένη όμως, χαμένη ζωή, που δεν τη ζήσαμε, και που μπορεί ωστόσο να μας φέρει στο θάνατο. [...]
[...] Σιγά σιγά θα διδαχτούμε πως αυτό που ονομάζουμε Μοίρα δεν έρχεται απ’ έξω στον άνθρωπο, μα βγαίνει απ’ τον άνθρωπο τον ίδιο. [...]
[...] Δε φταίει μονάχα η τεμπελιά, που οι σχέσεις των ανθρώπων επαναλαμβάνονται με τόση ανείπωτη μονοτονία, χωρίς ν’ ανανεώνονται κάθε φορά: φταίει κι ο φόβος, ο φόβος μας μπροστά σε κάτι καινούριο, που δε μπορούμε να προμαντέψουμε ποιο θα ’ναι το τέλος του και που δεν έχουμε το κουράγιο ν’ αντιμετρηθούμε μαζί του. Όμως, μονάχα εκείνος που είναι προετοιμασμένος για όλα, που δεν αρνιέται τίποτα, ούτε και το αίνιγμα – μονάχα αυτός θα ζήσει τις σχέσεις ανθρώπου προς άνθρωπο σ’ όλη τους τη ζωντάνια, και, σύγκαιρα, θα φτάσει ως το βάθος της δικιάς τους της υπάρξης. Γιατί, αν στοχαστούμε την ύπαρξη του ατόμου σαν ένα μεγάλο ή μικρό δωμάτιο, είναι ολοφάνερο πως οι περισσότεροι δεν έμαθαν να γνωρίζουν παρά μια μονάχα γωνιά του δωματίου τους, μια θέση κοντά στο παράθυρο, μια λουρίδα όπου πηγαινοέρχονται. Έτσι, βρίσκονται σε μια κάποια ασφάλεια. Κι ωστόσο, πόσο πιο ανθρώπινη είναι κείνη η γεμάτη κινδύνους «έλλειψη – ασφάλειας», που σπρώχνει τους φυλακισμένους, στις ιστορίες του Poe, να «εξερευνούν» με τα δάχτυλά τους τα τρομαχτικά μπουντρούμια τους, και να νιώθουν πέρα ως πέρα όλους τους ανείπωτους τρόμους της φυλάκισής τους εκεί μέσα. Εμείς όμως δεν είμαστε φυλακισμένοι. Καμιά παγίδα, κανένα δόκανο, δεν είναι στημένα γύρω μας. Δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα, για τίποτα να ταραχτούμε. Έχουμε τοποθετηθεί μέσα στη ζωή – στο στοιχείο που μας ταιριάζει καλύτερα απ’ όλα.
[...] Δεν έχουμε κανένα λόγο να’μαστε δύσπιστοι απέναντι στον Κόσμο μας, μια και δε μας είναι εχθρικός κι ενάντιος. Αν υπάρχουν τρόμοι μέσα σ’ αυτόν τον κόσμο, είναι τρόμοι δικοί μας. Αν υπάρχουν γκρεμνοί, δικοί μας γκρεμνοί είναι. Αν υπάρχουν κίνδυνοι, πρέπει να προσπαθήσουμε να τους αγαπήσουμε. Κι αν πλάσουμε τη ζωή μας σύμφωνα με την αρχή πως πρέπει πάντα ν’ αποζητάμε το δύσκολο – τότε όλα κείνα, που σήμερα ακόμα μας φαίνονται τόσο ξένα, θα πλημμυρίσουν εμπιστοσύνη και πίστη. Πώς θα μπορούσαμε να ξεχάσουμε τους αρχαίους εκείνους μύθους, που ανταμώνουμε στα πρώτα βήματα όλων των λαών, τους μύθους των δράκων που, την κρίσιμη στιγμή, μεταμορφώνονται σε πριγκιπέσες; Ίσως όλοι οι δράκοι της ζωής μας να ’ναι πριγκιπέσες, που δεν προσμένουν παρά την ώρα που θα μας δουν όμορφους και τολμηρούς. Ίσως καθετί τρομαχτικό να ’ναι, στο απώτατο βάθος του, έρημο κι αβοήθητο και να προσμένει από μας βοήθεια. [...]
Επιλεγμένα σημεία από το αριστούργημα του Ρίλκε, Γράμματα σ' ένα νέο ποιητή, μτφ. Μάριου Πλωρίτη, εκδ. Ίκαρος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου