Mε ένα κλικ πάμε Βυζάντιο
Μπορεί μία ηλεκτρονική πλατφόρμα να σε ταξιδέψει στην εποχή του Ιουστινιανού ή των Κομνηνών; Το νέο πόρταλ του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων προσφέρει μια μοναδική προσομοίωση ενός χαμένου κόσμου
Μουσικοί και χορευτές σε τοιχογραφία της Μονής Αγίου Γεωργίου στη Φενεό
Έστω ότι το exploringbyzantium.gr δεν είναι ιστοσελίδα αλλά μια χρονομηχανή, ζηλευτή από την πιο ευρηματική επιστημονική φαντασία. Ενας ταξιδιώτης μπαίνει στην καμπίνα της, κάνει κλικ τέλος πάντων και διαπιστώνει ότι οι υπηρεσίες που προσφέρονται είναι τέσσερις.
Η μία ακολουθεί τρεις διαδρομές, τις οποίες έκαναν και αυτοκράτορες του διαμετρήματος ενός Μεγάλου Κωνσταντίνου ή ενός Νικηφόρου Φωκά. Ο ταξιδιώτης μπορεί να τις ακολουθήσεις ξανά, προσλαμβάνοντας όμως όλες τις ιστορικές, γεωγραφικές ή καλλιτεχνικές πληροφορίες με τη βοήθεια εικόνων ή βίντεο.
Μια άλλη περιλαμβάνει εκπαιδευτικά παιχνίδια για πιτσιρίκια, τα οποία καλούνται να χτίσουν μια πόλη ή να ξεσκεπάσουν έναν ποταπό σφετεριστή του θρόνου.
Μια τρίτη προσφέρεται με τη μορφή ραδιοφωνικών εκπομπών με ιστορικά κείμενα ή θέματα πολιτισμού, όπως εκείνη για τη «Θεσσαλονίκη μέσα από τα μάτια των βυζαντινών συγγραφέων του 12ου αιώνα».
Ο άνθρωπός μας επιλέγει την υπηρεσία που μοιάζει να εξασφαλίζει την πιο πλούσια, την πιο βαθιά μελέτη συγκεκριμένων πτυχών της καθημερινής ζωής των Βυζαντινών και να προσφέρει πληροφορίες ανάλογα με το αν ο χρήστης ανήκει στην κατηγορία του εξειδικευμένου κοινού, του κοινού γενικά ή του μαθητή.
Οι βασικές επιλογές εδώ, εμπλουτισμένες με εικόνες ευρημάτων της εποχής, έχουν ονόματα όπως «Η πόλη στο Βυζάντιο», «Μορφές επικοινωνίας», «Εθιμα των Βυζαντινών», «Βυζαντινών πολεμικά» ή «Η κοινωνική ζωή στο Βυζάντιο». Ο χρήστης μαθαίνει, μεταξύ άλλων, ότι η διατροφή των πλουσίων ξεχώριζε από την κατανάλωση κρέατος, ακριβών ψαριών και τυριών όπως το βλάχικο. Οι χαμηλότερες τάξεις, εκτός από λάδι, ψωμί και κρασί, είχαν πρόσβαση και σε τσίρους, σαρδέλες, καλαμάρια ή κακής ποιότητας ασβεστότυρο. Τα ρούχα; Λινά ή μάλλινα για τις μεσαίες και χαμηλές τάξεις, λινά ή μεταξωτά για τις ανώτερες, πολύτιμα υφάσματα για τους αυτοκράτορες. Ο καλλωπισμός, επικεντρωμένος στα μαλλιά, αρκετά διαδεδομένος, κρίνοντας από τα ευρήματα ή τις παραινέσεις των Πατέρων της Εκκλησίας για το αντίθετο. Οχι και άσχημα για μια ιστοσελίδα.
Από έθιμα, επίσης άλλο τίποτα. Αν το exploringbyzantium.gr, αυτή η ψηφιακή χρονομηχανή, προσγειώσει τον ταξιδιώτη μπροστά σε μια γέννηση, εκείνος μπορεί να δει όλη τη διαδικασία που κατά κανόνα γινόταν στο σπίτι με τη βοήθεια μαίας, αλλά και πώς η γυναίκα θεωρούνταν σχεδόν μολυσμένη για σαράντα ημέρες. Επισκέπτες φορτωμένοι ευχές ή και δώρα κατέφθαναν, είτε επρόκειτο για φτωχόπαιδο είτε για βασιλόπαιδα – με τη διαφορά ότι στον τελευταίο τα δώρα παραδίδονταν με φόντο συμπόσια ή ιππικούς αγώνες.
Αν η διαδρομή τον ξεβράσει σε μια βάπτιση πρώιμου βυζαντινού στυλ, ο χρήστης θα διαπιστώσει ότι αυτό γινόταν σε λίμνες ή ποτάμια και αφού ο ενδιαφερόμενος είχε ενηλικιωθεί – συνήθεια που εγκαταλείφθηκε λόγω της αυξημένης βρεφικής θνησιμότητας. Ο γάμος, τον οποίο για τις γυναίκες κανόνιζε φυσικά ο πατέρας, θεωρούνταν νόμιμος αν η σύζυγος είχε συμπληρώσει τα δώδεκα και ο σύζυγος τα δεκατέσσερα χρόνια. Περιελάμβανε τα «παστοπήγια» (κάτι σαν το σημερινό «στρώσιμο του κρεβατιού») και, αντίθετα με την επιθυμία της Εκκλησίας, λυνόταν συχνά.
Αν πάλι ο μακρινός επισκέπτης πετύχει κηδεία μπορεί και να παρατηρήσει ένα νόμισμα στο στόμα του νεκρού, να αγανακτήσει με τους ενδεχομένως υπερβολικούς ολολυγμούς των συγγενών ή να «φάει» λίγα κόλλυβα. Μπορεί φυσικά να κάνει και μια βόλτα στην πόλη, σε όποια από τις 900 του 6ου αιώνα θέλει, και να περιπλανηθεί στις δύο κεντρικές και διασταυρούμενες στο forum οδούς των πρώτων αιώνων, στις μάλλον δύσχρηστες των μέσων και ύστερων, τις γεμάτες λακκούβες, λάσπες ή σκουπίδια και υποταγμένες στις ιδιομορφίες του εδάφους. Να ξεκουραστεί όχι σε πλατείες, που δεν πρέπει να υπήρχαν όπως τις ξέρουμε σήμερα, αλλά σε διαμορφωμένους χώρους με θέα τη θάλασσα ή τη γύρω περιοχή. Να νιώσει λίγη από τη βουή των κάπως πρόχειρα στημένων από τον 7ο αιώνα και έπειτα αγορών. Να διαβεί επίσης τις πόρτες ενός χριστιανικού ναού: από τον 5ο και τον 6ο αι. οι ναοί ιδρύονταν σε κεντρικά σημεία του πολεοδομικού ιστού ή, στη μέση και ύστερη περίοδο, σε σημεία χωρίς δόμηση ή σε βασικούς δρόμους των πόλεων.
Η μουσική
Αν και για την κοσμική βυζαντινή μουσική γνωρίζουμε ελάχιστα, καθώς έχουν σωθεί κυρίως εκκλησιαστικές ψαλμωδίες, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξε. Σύμφωνα με το exploringbyzantium.gr, η μουσική των Βυζαντινών έχει επηρεαστεί τόσο από την αρχαία ελληνική και τη ρωμαϊκή όσο και από την ψαλτική των Εβραίων. Αυτή η μικρογραφία από το έργο «Σύνοψις Ιστοριών Ιωάννου Σκυλίτζη» απεικονίζει μουσικούς και βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Μαδρίτης.
Μια άλλη περιλαμβάνει εκπαιδευτικά παιχνίδια για πιτσιρίκια, τα οποία καλούνται να χτίσουν μια πόλη ή να ξεσκεπάσουν έναν ποταπό σφετεριστή του θρόνου.
Μια τρίτη προσφέρεται με τη μορφή ραδιοφωνικών εκπομπών με ιστορικά κείμενα ή θέματα πολιτισμού, όπως εκείνη για τη «Θεσσαλονίκη μέσα από τα μάτια των βυζαντινών συγγραφέων του 12ου αιώνα».
Ο άνθρωπός μας επιλέγει την υπηρεσία που μοιάζει να εξασφαλίζει την πιο πλούσια, την πιο βαθιά μελέτη συγκεκριμένων πτυχών της καθημερινής ζωής των Βυζαντινών και να προσφέρει πληροφορίες ανάλογα με το αν ο χρήστης ανήκει στην κατηγορία του εξειδικευμένου κοινού, του κοινού γενικά ή του μαθητή.
Οι βασικές επιλογές εδώ, εμπλουτισμένες με εικόνες ευρημάτων της εποχής, έχουν ονόματα όπως «Η πόλη στο Βυζάντιο», «Μορφές επικοινωνίας», «Εθιμα των Βυζαντινών», «Βυζαντινών πολεμικά» ή «Η κοινωνική ζωή στο Βυζάντιο». Ο χρήστης μαθαίνει, μεταξύ άλλων, ότι η διατροφή των πλουσίων ξεχώριζε από την κατανάλωση κρέατος, ακριβών ψαριών και τυριών όπως το βλάχικο. Οι χαμηλότερες τάξεις, εκτός από λάδι, ψωμί και κρασί, είχαν πρόσβαση και σε τσίρους, σαρδέλες, καλαμάρια ή κακής ποιότητας ασβεστότυρο. Τα ρούχα; Λινά ή μάλλινα για τις μεσαίες και χαμηλές τάξεις, λινά ή μεταξωτά για τις ανώτερες, πολύτιμα υφάσματα για τους αυτοκράτορες. Ο καλλωπισμός, επικεντρωμένος στα μαλλιά, αρκετά διαδεδομένος, κρίνοντας από τα ευρήματα ή τις παραινέσεις των Πατέρων της Εκκλησίας για το αντίθετο. Οχι και άσχημα για μια ιστοσελίδα.
Από έθιμα, επίσης άλλο τίποτα. Αν το exploringbyzantium.gr, αυτή η ψηφιακή χρονομηχανή, προσγειώσει τον ταξιδιώτη μπροστά σε μια γέννηση, εκείνος μπορεί να δει όλη τη διαδικασία που κατά κανόνα γινόταν στο σπίτι με τη βοήθεια μαίας, αλλά και πώς η γυναίκα θεωρούνταν σχεδόν μολυσμένη για σαράντα ημέρες. Επισκέπτες φορτωμένοι ευχές ή και δώρα κατέφθαναν, είτε επρόκειτο για φτωχόπαιδο είτε για βασιλόπαιδα – με τη διαφορά ότι στον τελευταίο τα δώρα παραδίδονταν με φόντο συμπόσια ή ιππικούς αγώνες.
Αν η διαδρομή τον ξεβράσει σε μια βάπτιση πρώιμου βυζαντινού στυλ, ο χρήστης θα διαπιστώσει ότι αυτό γινόταν σε λίμνες ή ποτάμια και αφού ο ενδιαφερόμενος είχε ενηλικιωθεί – συνήθεια που εγκαταλείφθηκε λόγω της αυξημένης βρεφικής θνησιμότητας. Ο γάμος, τον οποίο για τις γυναίκες κανόνιζε φυσικά ο πατέρας, θεωρούνταν νόμιμος αν η σύζυγος είχε συμπληρώσει τα δώδεκα και ο σύζυγος τα δεκατέσσερα χρόνια. Περιελάμβανε τα «παστοπήγια» (κάτι σαν το σημερινό «στρώσιμο του κρεβατιού») και, αντίθετα με την επιθυμία της Εκκλησίας, λυνόταν συχνά.
Αν πάλι ο μακρινός επισκέπτης πετύχει κηδεία μπορεί και να παρατηρήσει ένα νόμισμα στο στόμα του νεκρού, να αγανακτήσει με τους ενδεχομένως υπερβολικούς ολολυγμούς των συγγενών ή να «φάει» λίγα κόλλυβα. Μπορεί φυσικά να κάνει και μια βόλτα στην πόλη, σε όποια από τις 900 του 6ου αιώνα θέλει, και να περιπλανηθεί στις δύο κεντρικές και διασταυρούμενες στο forum οδούς των πρώτων αιώνων, στις μάλλον δύσχρηστες των μέσων και ύστερων, τις γεμάτες λακκούβες, λάσπες ή σκουπίδια και υποταγμένες στις ιδιομορφίες του εδάφους. Να ξεκουραστεί όχι σε πλατείες, που δεν πρέπει να υπήρχαν όπως τις ξέρουμε σήμερα, αλλά σε διαμορφωμένους χώρους με θέα τη θάλασσα ή τη γύρω περιοχή. Να νιώσει λίγη από τη βουή των κάπως πρόχειρα στημένων από τον 7ο αιώνα και έπειτα αγορών. Να διαβεί επίσης τις πόρτες ενός χριστιανικού ναού: από τον 5ο και τον 6ο αι. οι ναοί ιδρύονταν σε κεντρικά σημεία του πολεοδομικού ιστού ή, στη μέση και ύστερη περίοδο, σε σημεία χωρίς δόμηση ή σε βασικούς δρόμους των πόλεων.
Η μουσική
Αν και για την κοσμική βυζαντινή μουσική γνωρίζουμε ελάχιστα, καθώς έχουν σωθεί κυρίως εκκλησιαστικές ψαλμωδίες, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξε. Σύμφωνα με το exploringbyzantium.gr, η μουσική των Βυζαντινών έχει επηρεαστεί τόσο από την αρχαία ελληνική και τη ρωμαϊκή όσο και από την ψαλτική των Εβραίων. Αυτή η μικρογραφία από το έργο «Σύνοψις Ιστοριών Ιωάννου Σκυλίτζη» απεικονίζει μουσικούς και βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Μαδρίτης.
ΠΗΓΗ...http://www.tanea.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου