Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΚΙΛΟΤΙΝΑΣ

Της Νίνας Κουλετάκη

Ο Dr. Joseph Ignace Guillotin δεν εφηύρε τη μηχανή εκτέλεσης που φέρει το όνομά του.Μια παρόμοια συσκευή, γνωστή με το όνομα το Ικρίωμα του Halifax, ήταν σε χρήση σε αυτή την πόλη του Yorkshire από το 1286 μέχρι το 1650.

Ένας Σκωτσέζος, ο James Douglas Earl του Morton, εντυπωσιάστηκε από το μηχάνημα, έφτιαξε ένα παρόμοιο στο Εδιμβούργο το 1556, το οποίο έγινε γνωστό ως “Η Κόρη” (TheMaiden) και “δούλευε” μέχρι το 1710.

Υπάρχει μια καταγραφή για εκτέλεση με παρόμοια συσκευή στο Μιλάνο, το 1702, και υπάρχουν πίνακες που απεικονίζουν μια μηχανή, παρόμοια με γκιλοτίνα, στη Νυρεμβέργη, στα μέσα του 1500.

Εντούτοις ήταν ο Dr. Guillotin, τοποτηρητής του Παρισιού, που στις 10 Οκτωβρίου του 1789, πρότεινε όλοι οι καταδικασμένοι σε θάνατο κρατούμενοι να αποκεφαλίζονται, για λόγους ανθρωπιστικούς και ισότητας. Ο αποκεφαλισμός, την εποχή εκείνη, θεωρούνταν η πλέον ανθρωπιστική όλων των μεθόδων εκτέλεσης και επιφυλασσόταν μόνο για τη θανάτωση ευγενών. Οι απλοί κατάδικοι υπέφεραν έναν αργό απαγχονισμό, τον φριχτό θάνατο στον τροχό ή το κάψιμο στην πυρά. Η ιδέα του να εξασφαλιστεί ένας γρήγορος και ανθρώπινος θάνατος για όλους, συμβάδιζε με τον επαναστατικό τρόπο σκέψης. Έτσι, από τις 25 Μαρτίου του 1791, ο αποκεφαλισμός έγινε δια νόμου η μόνη μέθοδος εκτέλεσης μελλοθανάτων.

Για την εφαρμογή, όμως, υπήρξε πρόβλημα, καθώς μέχρι τότε οι αποκεφαλισμοί γίνονταν με ξίφος και ένας έμπειρος δήμιος ήταν απαραίτητος για να διατηρηθεί ο ανθρωπιστικός χαρακτήρας του αποκεφαλισμού. Ο αριθμός των μελλοθανάτων της εποχής ήταν τρομακτικός, για να μπορέσουν να ανταποκριθούν οι υπάρχοντες δήμιοι.

Ήταν σαφές πως ένα είδος μηχανισμού είχε γίνει απαραίτητο για τη διεκπεραίωση των εκτελέσεων και αφού συμβουλεύτηκαν τον Dr. Antoine Louis, Γραμματέα της Χειρουργικής Ακαδημίας, σχεδίασαν και κατασκεύασαν τη συσκευή. Στην αρχή ονομάστηκε louisson ή louisette αλλά αργότερα, προς μεγάλη ανακούφιση του γιατρού, πήρε το όνομα του εισηγητή της και έγινε γνωστή ως γκιλοτίνα.

Η πρώτη γκιλοτίνα κατασκευάστηκε στο Παρίσι από έναν γερμανό μηχανικό, τον TobiasSchmidt, και ήταν έτοιμη για δοκιμές στις 17 Απριλίου του 1792. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκαν πτώματα ανθρώπων που είχαν πεθάνει πρόσφατα στο νοσοκομείο τηςBicerte.

Είχε δύο φαρδιές κάθετες δοκούς, ενωμένες στην κορυφή με μία οριζόντια και υψωνόταν σε μια πλατφόρμα στην οποία ο καταδικασμένος έφθανε ανεβαίνοντας 24 σκαλοπάτια. Το όλο κατασκεύασμα ήταν βαμμένο στο χρώμα του αίματος και η βαριά λεπίδα ανέβαινε μέσα σε εντομές στις δυο κατακόρυφες δοκούς, οι οποίες ήταν αλειμμένες με ζωϊκό λίπος. Παρόλο που φαινόταν πρόχειρη κατασκευή, δούλευε αρκετά καλά και η πρώτη εκτέλεση στην οποία χρησιμοποιήθηκε ήταν αυτή του Nicholas-Jacques Pelletier, καταδικασμένου σε θάνατο για ένοπλη ληστεία. Η εκτέλεση έγινε στις 25 Απριλίου του 1792 στην Place de Greve και το κεφάλι του Pelletier έπεσε στο πρώτο χτύπημα.

Σύντομα, όλες οι περιοχές της Γαλλίας εφοδιάστηκαν με γκιλοτίνες και μικρογραφίες τους χρησιμοποιήθηκαν ως παιδικά παιχνίδια, ακόμα και γυναικεία σκουλαρίκια.

Την πιο αιματηρή περίοδο της Γαλλικής Επανάστασης, την 13μηνη διάρκεια του “Τρόμου”, από το Μάιο του 1793 έως τον Ιούνιο του 1794, 1.225 άνθρωποι εκτελέστηκαν στο Παρίσι. Στην Place de Greve γίνονταν οι εκτελέσεις των ποινικών, ενώ οι πολιτικοί κρατούμενοι συναντούσαν το θάνατο στην Place de Carrousel. Κατά τη διάρκεια του “Τρόμου” σχεδόν όλοι η γαλλική αριστοκρατία ανέβηκε τα σκαλιά που οδηγούσαν στη λαιμητόμο. Στις 21 Ιανουαρίου του 1793, η γκιλοτίνα στήθηκε για πρώτη φορά στην Placede la Revolution, για την εκτέλεση του βασιλιά Louis XVI, του πιο διάσημου θύματός της.Εκεί εκτελέστηκαν, επίσης, δυο πασίγνωστες γυναίκες, η Marie Antoinette και ηCharlotte Corday. Η Charlotte καταδικάστηκε με συνοπτικές διαδικασίες για τη δολοφονία του Jean-Paul Marat, ενός από τους ηγέτες της επανάστασης. Η εκτέλεσή της έγινε το απόγευμα της 17^ης Ιουλίου του 1793 και μόλις έφθασε με το ιππήλατο αμάξι στηνPlace de la Revolution, ζήτησε από το δήμιό της Sansom να της επιτρέψει να δει καλά τη γκιλοτίνα, γιατί δεν είχε δει ποτέ της μία πριν και επειδή το έβρισκε εξαιρετικό ενδιαφέρον θέαμα για κάποια που βρισκόταν στη θέση της! Ήταν μια όμορφη και θαρραλέα 24χρονη κοπέλα και πολλοί τη θεώρησαν μάρτυρα.

Τον Ιούνιο του 1793, η γκιλοτίνα μεταφέρθηκε προσωρινά στην Place St. Antoine, όπου 96 άνθρωποι αποκεφαλίστηκαν μέσα σε 5 μόνο ημέρες. Λόγω των διαμαρτυριών των τοπικών εμπόρων, μεταφέρθηκε εκ νέου, αυτή τη φορά στο Barriere Ranverse, όπου βρήκαν το θάνατο 1.270 άτομα σε διάστημα μικρότερο των δύο μηνών. Επέστρεψε στηνPlace de la Revolution για την εκτέλεση του Ροβεσπιέρου και 21 ακόμα επαναστατών στις 28 Ιουλίου. Η χρήση της γκιλοτίνας επεκτάθηκε και σε άλλες γαλλικές πόλεις με μεγάλη συχνότητα την εποχή εκείνη και πολλές χιλιάδες άνθρωποι βρήκαν το θάνατο από αυτήν.

Η Γαλλία δεν ήταν η μόνη χώρα που χρησιμοποίησε τη γκιλοτίνα, καθώς πολλές άλλες κυβερνήσεις αναγνώρισαν τα προτερήματα της μεθόδου αυτής, από άποψη ταχύτητας και ανθρωπισμού, σε σύγκριση πάντα με άλλες μεθόδους εκτέλεσης που χρησιμοποιούσαν μέχρι τότε. Η Αλγερία, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Ελλάδα, η Ελβετία, η Σουηδία και το Βιετνάμ χρησιμοποίησαν σε εκτελέσεις τη γκιλοτίνα μέχρι τον 20^ο αιώνα.

Στη Γερμανία, επί Χίτλερ, πέθαναν στη γκιλοτίνα περισσότεροι άνθρωποι απ’ όσοι στη Γαλλία κατά τη διάρκεια ολόκληρης της γαλλικής επανάστασης. Η γκιλοτίνα βρισκόταν ήδη σε χρήση, σε ορισμένες περιοχές της Γερμανίας, πριν αναλάβει ο Χίτλερ το τιμόνι της χώρας. Η επαρχία του Ρήνου την χρησιμοποιούσε ήδη από το 1798, η επαρχία της Βαυαρίας από το 1854, η Σαξωνία και το Βάρτεμπεργκ από το 1854 και 1853 αντίστοιχα και το Μπάντεν από το 1857. Από το 1871 η γερμανική νομοθεσία όριζε ότι όλες οι εκτελέσεις θα γίνονταν με αποκεφαλισμό, επέτρεπε όμως εξίσου τη χρήση τσεκουριού και γκιλοτίνας. Οι εκτελέσεις δεν ήταν συχνές μέχρι τα πρώτα χρόνια του 20^ου αιώνα, αυξήθηκαν όμως δραματικά μεταξύ των ετών 1938 και 1945. Ο Χίτλερ εξέδωσε διάταγμα σύμφωνα με το οποίο οι εγκληματίες αλλά και οι πολιτικοί κρατούμενοι θα εκτελούνταν με γκιλοτίνα ή δι’ απαγχονισμού.

Είκοσι γκιλοτίνες κατασκευάστηκαν και σκορπίστηκαν σε όλες τις φυλακές της Γερμανίας και της Αυστρίας. Επίσης αύξησε τον αριθμό των εγκλημάτων που επέσυραν τη θανατική ποινή. Ανάμεσα στο 1933 και το 1944, 13.405 άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο και από αυτούς οι 11.881 εκτελέστηκαν. Μόνο το 1940 θανατώθηκαν περίπου 900 γερμανοί πολίτες. Το 1941 το όριο ηλικίας για να εκτελεστεί κάποιος κατέβηκε στα 14 χρόνια.

Οι εκτελέσεις ξεπέρασαν τις 5.000 μέχρι το 1943. Στα επόμενα δύο χρόνια τα Λαϊκά Δικαστήρια καταδίκασαν σε θάνατο περίπου 7.000 άτομα. Τους πρώτους μήνες του 1945 εκτελέστηκαν 800 άνθρωποι, οι μισοί από τους οποίους ήταν γερμανοί πολίτες. Οι Ναζί είχαν τη δυνατότητα να εκτελούν στη γκιλοτίνα έναν καταδικασμένο κάθε τρία λεπτά, γεγονός που συνέβαινε αρκετά συχνά. Σε μια περίπτωση, στη φυλακή του Breslau, χρειάστηκαν μόνο 90 λεπτά για να αποκεφαλιστούν στη γκιλοτίνα 75 κατάδικοι.

Στην Αυστρία, και ανάμεσα στα έτη 1938 και 1945, εκτελέστηκαν στη γκιλοτίνα 1.377 άνδρες και γυναίκες, μετά από καταδικαστικές αποφάσεις που εξέδωσε το Δικαστήριο της Βιέννης. Η συντριπτική τους πλειοψηφία αφορούσε σε αντιφρονούντες του φασιστικού καθεστώτος. Υπολογίζεται ότι 16.000 άτομα εκτελέστηκαν στη γκιλοτίνα από τους Ναζί.

Μετά τον πόλεμο, οι Σύμμαχοι περιόρισαν τη χρήση της γκιλοτίνας μόνο στους γερμανούς πολίτες και, μάλιστα, κατασκευάστηκαν και μερικές καινούριες από την εταιρία των Fritz και Otto Tiggeman. Στη Σοβιετική ζώνη η γκιλοτίνα παρέμεινε σε χρήση μέχρι το 1953. Ήταν φορητή και μεταφερόταν από τόπου εις τόπον με ένα φορτηγό. Η Δυτική Γερμανία κατάργησε τη θανατική ποινή το 1951, με τελευταία εκτέλεση στη γκιλοτίνα αυτή του Berthold Wehmeyer, που έλαβε χώρα στις 11 Μαΐου του 1949. Η Ανατολική Γερμανία εξακολούθησε να χρησιμοποιεί τη γκιλοτίνα μέχρι το 1966, αλλά δεν υπάρχουν καταγραφές εκτελέσεων.

Κατασκευή

Όλες οι γκιλοτίνες ακολουθούν το ίδιο βασικό σχέδιο, αλλά οι πιο σύγχρονες δεν ήταν τοποθετημένες πάνω σε εξέδρα, αλλά ακουμπισμένες στο έδαφος. Όπως συνέβη και με τις αγχόνες στη Μεγάλη Βρεττανία, αυτό θεωρήθηκε μεγάλη βελτίωση, λόγω της δυσκολίας που παρουσίαζε το εγχείρημα να ανεβάσεις στην σκάλα της εξέδρας ένα τρομοκρατημένο άτομο, δεμένο πισθάγκωνα.

Η γαλλική γκιλοτίνα είχε δυο κάθετες δοκούς, ύψους περίπου 4,5 μέτρων και σε απόσταση 37 εκατοστών τη μία από την άλλη, με μεταλλικούς οδηγούς μέσα στους οποίους κινούταν απρόσκοπτα η βαριά, τριγωνική λεπίδα.

Στις δεξιές γωνίες των κάθετων δοκών, υπάρχει μια κατασκευή σε σχήμα πάγκου, η οποία απέχει περίπου 80 εκατοστά από το έδαφος και στο τέλος της οποίας βρίσκεται το κηλώνειο. Το κηλώνειο είναι μια αρθρωτή σανίδα, η οποία στέκεται ορθή για να υποδεχθεί τον μελλοθάνατο και η οποία στη συνέχεια κατεβαίνει και «φυλακίζει» το κεφάλι του κρατώντας το σταθερό.

Η λεπίδα είναι από υψηλής ποιότητος ατσάλι, πάχους περίπου 3 εκατοστών και, μαζί με το ξύλινο πλαίσιο το πάνω μέρος της, φθάνει σε βάρος τα 40 κιλά. Πέφτει από ύψος μόνο 2,25 μέτρων σε χρόνο 0,75 του δευτερολέπτου και σταματά από ένα έλασμα που βρίσκεται στο κηλώνειο. Ανεβαίνει ξανά τραβώντας ένα σχοινί ή έναν μοχλό που βρίσκεται σε μια από τις κάθετες δοκούς.

Υπάρχει ένας μεταλλικός κουβάς για να δεχτεί το κεφάλι και ένα μεταλλικό δοχείο για το αίμα. Αρχικά χρησιμοποιούσαν ένα καλάθι ντυμένο με λιόπανο για την υποδοχή του κεφαλιού. Στη συνέχεια το αποκεφαλισμένο σώμα πέφτει μόνο του ή σπρώχνεται από το κηλώνειο και τοποθετείται σε φέρετρο.

Η γκιλοτίνα των Ναζί (fallbeil) ήταν παρόμοια με τη γαλλική αλλά μικρότερη σε ύψος, όπως βλέπουμε στη φωτογραφία από τη φυλακή Plötzensee του Βερολίνου.

Έχει ύψος γύρω στα 3 μέτρα, αλλά η λεπίδα της είναι βαρύτερη από αυτή της γαλλικής για να έχει την απαιτούμενη δύναμη. Ο καταδικασμένος ξάπλωνε μπρούμυτα σε έναν απλό ξύλινο πάγκο, χωρίς να υπάρχει το κηλώνειο για να του ακινητοποιεί το κεφάλι. Το κομμένο κεφάλι έπεφτε σε έναν προσαρτημένο μεταλλικό κάδο.

Σύγχρονη γαλλική διαδικασία

Κατά τη διάρκεια του 20^ου αιώνα η 580 κιλών γκιλοτίνα αποστελλόταν από το Παρίσι στις διάφορες φυλακές της χώρας με το τραίνο και, κατά τη διάρκεια της νύχτας, στήνονταν στον προκαθορισμένο τόπο της εκτέλεσης. Λίγο πριν την αυγή, οι δεσμοφύλακες πήγαιναν στο κελί του μελλοθανάτου και τον πληροφορούσαν ότι η αίτηση χάριτος που είχε υποβάλει είχε απορριφθεί και ότι επρόκειτο να εκτελεστεί εκείνη τη στιγμή. Του επέτρεπαν να προσευχηθεί με τον πνευματικό του για λίγα λεπτά, πριν του δέσουν τα χέρια πίσω από την πλάτη και του σκίσουν το κολλάρο του πουκαμίσου του. Υπέγραφε για τελευταία φορά στο δελτίο παρουσίας των φυλακών και τον οδηγούσαν στη γκιλοτίνα, όπου τον αποκεφάλιζαν. Η όλη διαδικασία τυπικά, έπαιρνε λιγότερο από δύο λεπτά.

Μέχρι το 1939 οι εκτελέσεις στη γκιλοτίνα γίνονταν σε κοινή θέα, συνήθως έξω από την πύλη των φυλακών. Το κοινό έβλεπε ελάχιστα, καθώς γύρω από τη γκιλοτίνα υπήρχε το πλήθος των δεσμοφυλάκων και των αστυνομικών, αλλά επιτρεπόταν η πρόσβαση και των δημοσιογράφων καθώς και μαρτύρων.

Ο Eugene Weidmann, ένοχος για έξι φόνους, ήταν ο τελευταίος που εκτελέστηκε δημόσια στη Γαλλία, έξω από το Palais de Justice, στις Βερσαλλίες. Η εκτέλεσή του έγινε στις 17 Ιουνίου του 1939. μπροστά σε ένα μεγάλο πλήθος. Η εκτέλεση φωτογραφήθηκε και οι φωτογραφίες μπήκαν σε όλες τις γαλλικές εφημερίδες.

Το κοινό απήλαυσε το θέαμα περισσότερο από το επιτρεπτό και, μια εβδομάδα αργότερα, η κυβέρνηση αποφάσισε να σταματήσει τις δημόσιες εκτελέσεις.

Οι γκιλοτίνες λιγόστευαν διαρκώς κατά τη διάρκεια του 20^ου αιώνα και τελικά, μετά την πίεση των Ευρωπαίων γειτόνων της, η Γαλλία κατήργησε τη θανατική ποινή το 1981.Τουλάχιστον 247 άνδρες και 4 γυναίκες εκτελέστηκαν στη γκιλοτίνα τον 20^ο αιώνα στη Γαλλία, σχεδόν το ένα τρίτο των εκτελέσεων που έγιναν στη Βρετανία το ίδιο διάστημα. Οι περισσότερες από τις εκτελέσεις αυτές συνέβησαν τον καιρό του πολέμου, υπό την κυβέρνηση του Vichy. Τότε εκτελέστηκαν και για πρώτη φορά γυναίκες, μετά από πολλές δεκαετίες.

Η αιτία θανάτου

Το άτομο που καρατομείται στη γκιλοτίνα χάνει τις αισθήσεις του πολύ γρήγορα και πεθαίνει από σοκ και μη οξυγόνωση των ιστών λόγω της αιμορραγίας και της πτώσης της πίεσης του αίματος σε λιγότερο από 60 δευτερόλεπτα. Έχει αναφερθεί ότι τα μάτια και τα στόματα των αποκεφαλισμένων έδειξαν σημεία κίνησης. Έχει υπολογισθεί ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει οξυγόνο αρκετό για να διατηρήσει τον μεταβολισμό για περίπου 7 δευτερόλεπτα μετά την αποκοπή της τροφοδοσίας. Όπως και στον απαγχονισμό, έτσι και στον αποκεφαλισμό, η καρδιά εξακολουθεί να χτυπά για λίγο.

Πολλές εξετάσεις έγιναν σε κεφάλια των ανθρώπων που πέθαναν στη γκιλοτίνα και γενικά φαίνεται ότι διατηρούν κάποια ίχνη συνείδησης για 2-5 δευτερόλεπτα μετά την αποκοπή τους από το σώμα. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι η καρδιά αισθάνεται για πολύ περισσότερο. Όποια και αν είναι η αλήθεια, ο αποκεφαλισμός με τη γκιλοτίνα είναι μια από τις πιο ανθρωπιστικές μεθόδους εκτέλεσης, παρόλη την αγριότητα του θεάματος που προκαλεί.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

1. Madame Tussaud

Κάτι που δεν γνωρίζουν οι περισσότεροι από τα εκατομμύρια των επισκεπτών των μουσείων της Madame Tussaud ανά τον κόσμο, είναι ότι η γκιλοτίνα αποτέλεσε τον καταλύτη και την πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία των κέρινων εκθεμάτων της. ΗMarie Tussaud ήταν κόρη μιας υπηρέτριας στο σπίτι ενός γιατρού, ο οποίος είχε ως χόμπυ την κατασκευή κέρινων ομοιωμάτων. Δίδαξε την τέχνη του στη Marie η οποία, κατά τη διάρκεια της γαλλικής επανάστασης, μάζευε τα κεφάλια των αποκεφαλισμένων και έφτιαχνε νεκρικές μάσκες, στις οποίες απεικονίζονταν όλη η φρίκη του θανάτου τους.Στη συνέχεια έφτιαχνε τα κέρινα γλυπτά της, χρησιμοποιώντας αυτές τις μάσκες των κομμένων κεφαλιών ως μοντέλα. Με τα εκθέματά της γύριζε όλη τη Γαλλία.

Το 1808 επισκέφθηκε το Λονδίνο για να εκθέσει τα γλυπτά της, όμως αποκλείστηκε εκεί λόγω του αγγλογαλλικού πολέμου. Συνέχισε να εμπλουτίζει τη συλλογή της με ομοιώματα εκτελεσμένων εγκληματιών, δημιουργώντας έτσι την δημοφιλέστατη «Αίθουσα του Τρόμου». Συχνά αγόραζε τα ρούχα και τα προσωπικά αντικείμενα των εκτελεσμένων από τους δήμιους, καθιστώντας πιο αληθοφανή τα εκθέματά της.

2. Η γκιλοτίνα στην Ελλάδα

«Όταν δεν έχεις δει καρμανιόλα με τα μάτια σου, μπορείς να αδιαφορείς για τη θανατική ποινή» γράφει στους «Αθλίους» ο Βίκτωρ Ουγκώ, όταν όμως την αντικρίσεις, «πρέπει να αποφασίσεις, να πάρεις θέση υπέρ ή κατά», αφού η λαιμητόμος «δεν είναι ουδέτερη και δεν επιτρέπει σε κανέναν να μείνει ουδέτερος… Όλα τα κοινωνικά προβλήματα στήνουν γύρω από αυτή τη λεπίδα τα ερωτηματικά τους». Στις 26 Οκτωβρίου 1846 παρατηρεί: «Πολιτισμός της Ελλάδας. Η γκιλοτίνα εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα. Ο λαός την αποστρεφόταν, η κυβέρνηση νίκησε την αποστροφή του λαού. Κατάφεραν, τελικά, μετά από δεκαέξι χρόνια δισταγμού να καρατομήσουν πέντε άντρες στον Πειραιά. Τις πρώτες μέρες του Οκτωβρίου 1846 ο ήλιος της Ελλάδας φώτισε δύο πράγματα, το ένα αντίκρυ στο άλλο: τον Παρθενώνα και την γκιλοτίνα».

Η γκιλοτίνα έφθασε στην Ελλάδα από τη Γαλλία και χρησιμοποιήθηκε ως τις αρχές του 20^ου αιώνα. Ήταν στημένη στις φυλακές του Παλαμηδιού, στο Ναύπλιο. Με γκιλοτίνα εκτελέστηκε ο δολοφόνος του Πρωθυπουργού Θεόδωρου Δηληγιάννη, Κώστας Γερακάρης, το 1906. Το παρακάτω τραγούδι από την θεατρική παράσταση του 1974 «Το Μεγάλο μας Τσίρκο», με τίτλο «Το τραγούδι της γκιλοτίνας», μιλάει για αυτή την «καινοτομία».

Η Ιωάννα, μέλος του forum “Ρεμπέτικο” και αναγνώστρια του μπλογκ, μας έστειλε την παρακάτω φωτογραφία. Είναι σκαναρισμένο φύλλο εφημερίδας της εποχής, και περιέχει τις συνεντεύξεις θανατοποινιτών, πριν την εκτέλεσή τους στη λαιμητόμο. Είναι πολύ ενδιαφέρον! (κλικ στην εικόνα για να μεγαλώσεικαι να διαβάζεται).

ΠΗΓΗ..........http://eglima.wordpress.com/